به نقل از «ایسنا»

آیین‌های سنتی عزاداری محرم در سیستان و بلوچستان

تاریخ انتشار: ۲۸ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۵۹۱۶۷

ایسنا/سیستان و بلوچستان آیین های سوگواری محرم که ریشه در اعتقادات عمیق مردم سیستان و بلوچستان دارد با شکوه خاصی برگزار می شود که اجرای آئین خیمه سوزان و چاووشی خوانی بخشی از آنها است.

به گزارش ایسنا- دیار مردان و زنان ولایی دارنده بزرگترین افتخار تاریخی به عنوان نخستین خونخواهی در شهادت سرور آزادگان جهان حضرت امام حسین (ع) و یاران گرانقدر ایشان همه ساله در ایام محرم یکپارچه سیاه پوش و عزادار می‌شود و مردم ولایتمدار آن از قرنها پیش با برگزاری آیین‌های ویژه سوگواری عشق و ارادت خود را به خاندان عصمت و طهارت نشان می‌دهند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آیین های سوگواری محرم و تاسوعا و  عاشورای حسینی یکی از باشکوه ترین و عظیم‌ترین مراسم در ایران بشمار می رود که با گذشت بیش از هزار سال هنوز هـم به صورت زنـده و پویا در حیـات اجتماعی ما جریان دارد و منشا تحولات و هنجارآفرینی فراوانی در کنش‌های فردی و اجتمـاعی شده است.

تاربخ و تمدن کهن اقوام ساکن در سیستان و بلوچستان و عشق و علاقه مردمان این دیار به ائمه اطهار (ع) سبب شد در مدت کوتاهی پس از واقعه تلخ کربلا وقتی خبر به گوش مردم سیستان رسید جان برکف برای خونخواهی امام حسین (ع) مهیا شده و با قیامی اسلامی و مقتدرانه حاکم ملعون وقت سیستان را که اتفاقا برادر ابن زیاد بود فراری داده و نخستین قیام به خونخواهی سرور و سالار شهیدان را در تایخ ثبت کردند، عزاداری در شهادت امام حسین (ع) و یاران با وفای ایشان از همان روزهای نخست بعد از واقعه کربلا و روز عاشورا در این منطقه آغاز شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان به بیان آئین های سنتی عزاداری ماه محرم در منطقه سیستان پرداخت و بیان کرد: مراسم سیاپوشی، مشعل‌گردانی، علم گردانی، گل‌دسته و تابوت‌گردانی، سقایی، شووی یا شبی‌گردانی، چاووشی، سینه‌زنی ودورخوانی، زنجیر زنی، روضه‌خوانی زنان و نذورات مختلف پخت حلیم و شعله زرد از جمله آداب خاص مردم سیستان در ماه محرم است.

علیرضا جلالزایی در گفت وگو با ایسنا- افزود: در عزاداری تاسوعا و عاشورا که از بامداد آغاز و تا عصر ادامه دارد هیات‌ها با حرکت از مقابل حسینیه‌ها و تکایا با نوحه‌خوانی و سینه‌زنی به سمت امامزاده‌ها وگلزار شهدا هر منطقه رفته و در این محل به عزادارای می پردازند.

او یکی از رسوم سیستانی‌ها را«چووه شی یا چاووشی» عنوان کرد و گفت: در اجرای این مراسم عموما یکی از پیرمردان یا مداحان با صدای حزن‌انگیز و زیبا اشعاری در راستای قیام عاشورا را می‌خواند و مردم و جمعیت را آماده سینه‌زنی و شروع مراسم می‌کند.

این مقام مسئول تصریح کرد: در بین سیستانی‌ها مرسوم است که از شب چهارم محرم به بعد از حسینیه‌ها، دسته‌های عزا به صورت سینه‌زنی و زنجیرزنی برای عرض تسلیت به مساجد و تکایای دیگر می‌روند، آنچه در این بین خیلی مهم و حزن‌انگیز است زمان رسیدن دو دسته زنجیرزنی به هم است که مداحان و پیرغلامان با خواندن اشعاری به صورت «بحث و بیت» اجرا و همچنین به همدیگر بابت عزای حسینی تسلیت می‌گویند که این صحنه بسیار حزن‌انگیز است.

وی ادامه داد: در سیستان اکثرا تا روز دهم غذاهای نذری مردم را «قلور» تشکیل می‌دهد و در روز عاشورا با «قیمه» از سوگواران پذیرایی می‌شود، همچنین در این شب مردم به مساجد می‌روند و چراغها را خاموش می‌کنند و در نور شمع به سوگواری می‌پردازند و با شله زرد و آش رشته از سایر عزداران پذیرایی می‌کنند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان یکی از آئین های مردم سیستان را در ظهر عاشورا «خیمه سوزان» دانست و گفت: دراین آیین تعزیه حادثه عاشورا به یاد مظلومیت و غربت سید و سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) و ۷۲ یار باوفایش به اجرا در می‌آید و عزاداران در سوگ این حادثه عظیم اشک ماتم می‌ریزند.

وی یکی از مهم‌ترین بخش‌های این آیین را «تابوت‌گردانی» عنوان و تصریح کرد: تابوت گردانی در نقاط مختلف کشور در اشکال و صورت‌های گوناگونی دیده می‌شود، به گونه‌ای که می‌توان گفت بر اثر اشاعه فرهنگی، این آیین گسترش یافته و متناسب با محیط، شکل و نام خاصی به خود گرفته است، این رسم به عنوان یکی از مواریث فرهنگی طی دوران متمادی به تدریج شکل گرفته و به صورت سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است.

جلالزایی اظهار کرد: سقاخوانی (یعنی در یک دست مشک آب و با دست دیگر کاسه ای در دست دارند به یاد تشنه لبان کربلا، عزاداران را سیراب کردن) و علم و علامت‌گردانی را از دیگر رسوم مردمان این خطه دانست.

آیین‌های سوگواری محرم در شهرهای جنوبی سیستان و بلوچستان نیز شامل منطقه سرحد و مکران با شور حال خاصی در میان اهل تشیع و تسنن برگزار می‌شود، بسیاری از برادران و خواهران اهل سنت با حفظ حرمت محرم و ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان حسین‌بن‌علی(ع) در آیین‌های ویژه این ماه شرکت می‌کنند.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه مردم اهل تسنن در ماه محرم برای عزاداری امام حسین علیهم السلام آئین‌های خاصی نظیر اطعام‌دادن و کمک به فقرا را انجام می دهند، بیان کرد: این استان گرچه از لحاظ وجود امام‌زادگان یا معصومین بی‌بهره است اما به واسطه ارادت قلبی و علاقه شدید مردم این خطه اعم از بلوچ و سیستانی به اهل بیت عصمت و طهارت، بقعه‌ها و اماکن متبرکه بی‌شماری را در خود جای داده است که یا به واسطه مدفون بودن سادات جلیل‌القدری مانند سیدباقر (ره) در زابل و یا اشخاص مهم و محترمی مانند سید غلام‌رسول در چابهار از اهمیت و احترام بالایی برخوردار شده است.

علیرضا جلالزایی با بیان اینکه بیش از 70 بقعه، نظرگاه، قدمگاه و آرامگاه در سیستان و بلوچستان وجود دارد، افزود: امام حسین (ع) متعلق به بشریت است، اهل سنت همانند شیعیان برای احترام به ماه محرم و ایام شهادت امام حسین(ع) از برگزاری مراسم ازدواج و جشن‌های شادی خودداری می‌کنند.

وی با بیان اینکه در شهرستان ایرانشهر و بزمان شیعیان بلوچ آداب و رسوم خاص خود را دارند و با آغاز اولین روز از ماه محرم امامان جمعه، پیش‌نمازان مساجد و ملایان با سخنرانی در مساجد و محافل مذهبی، مردم را از اهمیت این ماه آگاه می‌کنند، گفت: علما و روحانیون در این ایام با روایت احادیث مختلف به بیان مظلومیت امام حسین (ع) و نقش وی در اسلام و همچنین عظمت این ماه پر برکت می پردازند.

این مقام مسئول تصریح کرد: اکثر اهل سنت در روزهای تاسوعا و عاشورا اقدام به گرفتن روزه می کنند، علاوه بر آن کمک به فقرا، پخت غذاهای محلی از قبیل حلوا، خورشت و برنج و همچنین پخش شیر و خرما میان خانواده‌های کم درآمد از دیگر آیین‌های روزهای تاسوعا و عاشورا در نقاط مختلف بلوچستان است.

وی تاکید کرد: یکی از رسومی که از گذشته‌های بسیار دور در شهرستان دلگان رواج داشته تحت عنوان «خرج امام» است، بدین نحو که مردم این منطقه در شب‌های دهه اول محرم با دورهم نشینی به عزاداری حضرت سیدالشهدا (ع) می‌پرداختند؛ به این صورت که بانی مجلس که عموما از افراد ریش‌سفید و یا معتمد روستا است مردم را قبل از نماز مغرب و عشا جهت عزاداری حضرت امام حسین (ع)به منزل خود دعوت می‌کرد و علاوه‌بر خرج دادن و پخش نذورات، مراسم روضه‌خوانی و نوحه‌خوانی با حضور اهل سنت و تشیع برگزار می کرد.

جلالزایی با بیان اینکه دعوت به تأمل و وحدت، یکی از حرکات جالب در میان مردم بلوچستان و اهل تسنن است، ادامه داد: در این ایام مولوی‌ها و ملایان مساجد مردم را دعوت به تامل وحدت می‌کنند و با دیدن یکدیگر، این ایام را به هم تسلیت می‌گویند، افزون بر آن یکی از آیین‌های خاص مناطق شیعه‌نشین در بلوچستان که طی سال‌های اخیر رواج یافته اجرای آیینی موسوم به «مقتل‌خوانی» بعد از نماز ظهر عاشوراست.

مدیرکل میراث فرهنگی بیان کرد: از دیگر رسوم مردم این خطه این است که عزاداری در روزهای ابتدایی ماه داخل حسینیه‌ها و مساجد محل انجام می‌شود اما از روزهای چهارم به بعد حسینیه‌ها و تکایا برای اعلام تسلیت به سایر هیئت‌ها در صفوف منظم به خیابان‌ها آمده و به سایر مساجد رفته و در مراسمات عزاداری آن‌ها شرکت می‌کنند.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی اجتماعی محرم سيستان و بلوچستان استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی شهرستانها استانی فرهنگی و هنری استانی ورزشی استانی سیاسی آلودگی هوا استانی علمی و آموزشی استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی شهرستانها استانی فرهنگی و هنری سیستان و بلوچستان میراث فرهنگی مردم سیستان امام حسین حسینیه ها ماه محرم سینه زنی اهل سنت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۵۹۱۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تبادل فرهنگ گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان با کشورهای همسایه تقویت شود

 محمد کرمی  در جلسه با مدیرکل و معاونان اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان که در محل استانداری برگزار شد، اظهار کرد: با هماهنگی های صورت گرفته در نوروز امسال، خوشبختانه این استان در سطح کشور خوش درخشید و عملکرد قابل قبولی از خود نشان داد که جای قدردانی دارد.

وی افزود: در ایام نوروز کمترین چالش و کمبود را شاهد بودیم و مسافران و گردشگران نوروزی سفر خوبی را تجربه کردند که این موضوع ثمره مهمان نوازی مردمان خوب و خونگرم این دیار و تعاملات و همکاری های صورت گرفته اعضای ستاد خدمات سفر سیستان و بلوچستان بود.

استاندار سیستان و بلوچستان ادامه داد: این استان دارای ظرفیت‌های بسیار زیادی است و در زمینه گردشگری می‌تواند به رشد و توسعه آن کمک شایانی بکند و اگر گردشگری با چاشنی خلاقیت و نوآوری همراه شود تاثیر بیشتر و اثرگذاری دو چندانی خواهد داشت و باید در این بخش از همه ظرفیت ها بویژه ظرفیت نخبگانی، دانشجویی و دانش‌آموزان بهره کافی را برد.

ضرورت ایجاد تعاونی‌های گردشگری در سیستان و بلوچستان

وی تاکید کرد: گردشگری سیستان و بلوچستان با مشارکت مردم و همه گروه‌های مردمی در تحول و تغییر چهره استان بسیار موثر است و با ایجاد و فعال‌سازی تعاونی های تخصصی می‌توان مشارکت مردم را در این حوزه ها بیشتر کرد و از قدرت مردمی که قدرت بسیار ارزشمندی است به بهترین نحو استفاده کرد.

کرمی افزود: ارتباط با سایر کشورهای همسایه از جمله پاکستان، افغانستان و عمان باید جزو اولویت‌های اداره کل میراث فرهنگی در سیستان و بلوچستان باشد و با برگزاری نمایشگاه های مشترک صنایع‌دستی و گردشگری و تبادل فرهنگ‌ها برای تحکیم و تقویت این ارتباطات گام برداریم.

باشگاه خبرنگاران جوان سیستان و بلوچستان زاهدان